Shkolla Verore si Shkollë 2023
Programi Publik
15 gusht 2023, ora 20:00

Ballafaqimi me të kaluarën në Kosovë dhe Ballkanin Perëndimor: Vlerësimi i sukseseve dhe dështimeve të mekanizmave vendorë dhe ndërkombëtarë të drejtësisë tranzicionale
Prezantim nga Anton Vukpalaj

Vendi: Klubi i Boksit, Mark Isaku 8, 10000 Prishtinë, Republika e Kosovës

Abstrakti

Në këtë prezantim, ne do të fokusohemi ne rolin vendimtar të mekanizmave të drejtësisë tranzicionale në adresimin e pasojave të konflikteve të viteve 1990, me fokus të veçantë në Kosovë dhe rajonin e Ballkanit Perëndimor. Përballë sfidave të paraqitura nga hezitimi i shteteve ballkanike për t'u përballur me krimet e luftës, komuniteti ndërkombëtar ka ndërmarrë hapa aktivë drejt rindërtimit pas konfliktit. Në qendër të kësaj mbështetjeje është promovimi i drejtësisë ndëshkuese, qoftë përmes gjykatave ndërkombëtare, hibride apo lokale. Kjo përpjekje është thellësisht e lidhur me angazhimin tonë më të gjerë për demokratizimin dhe  shtetin e së drejtës. Drejtësia ndëshkuese synon të sigurojë përgjegjësinë për krimet e kaluara, duke kontribuar në këtë mënyrë në transformimi i shoqërive nëpërmjet zbatimit të ligjit dhe rendit. Ndjekja e llogaridhënies paralajmëron "fundin e mosndëshkimit", pasi krimet e luftës nuk tolerohen më dhe përgjegjësit sillen para drejtësisë. Ideja themelore është se kalimi nga lufta në paqe kërkon lehtësimin e këtyre mekanizmave të drejtësisë. Përgjatë këtij prezantimi, ne do të eksplorojmë arsyet themelore që çuan në krijimin e institucioneve të specializuara dhe do të vlerësojmë efektivitetin e tyre në adresimin e ankesave historike. Për më tepër, ne do të analizojmë shkallën në të cilën këto vende kanë arritur të reformojnë institucionet e tyre kombëtare, duke pranuar se drejtësia tranzicionale përfshin jo vetëm ndjekjen penale të autorëve përmes sistemit të drejtësisë, por edhe institucionalizimin e reformave gjithëpërfshirëse dhe forcimin e kapaciteteve institucionale. Një aspekt thelbësor do të adresa është ndikimi politik i këtyre mekanizmave të drejtësisë. Duke i mbajtur përgjegjës ish-udhëheqësit politikë për shkeljet e të drejtave të njeriut, këto gjyqe shërbejnë për të delegjitimuar regjimet e vjetra ndërsa legjitimojnë regjimet e reja. Ky proces formëson peizazhin politik, duke nxitur një rrugë drejt një të ardhmeje më të drejtë dhe më stabile. Një rast i rëndësishëm që do të shqyrtojmë është Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë (ICTY), e themeluar në 1993 në Hagë. ICTY jo vetëm që ka shërbyer si një gjykatë ndërkombëtare e drejtësisë, por ka luajtur gjithashtu një rol të rëndësishëm politik në rajon. Më konkretisht, ne do të fokusohemi në mekanizmat hibridë gjyqësorë të krijuar në Kosovë, në veçanti Dhomat e Specializuara te Kosoves. Duke u fokusuar në ndërlikimet dhe sukseset e këtyre mekanizmave të drejtësisë tranzicionale, ne synojmë të fitojmë njohuri të vlefshme për sfidat dhe arritjet e drejtësisë tranzicionale në Kosovë dhe më gjerë në Ballkanin Perëndimor.

Biografia

Anton Vukpalaj, PhD, është Politolog dhe Asistent Profesor i Shkencave Politike në Universitetin e Prishtinës, Kosovë. Fokusi i tij kryesor i hulumtimit qëndron në shtetndërtimin dhe drejtësinë tranzicionale në Kosovë dhe Evropën Juglindore. Nga viti 2018, ai është profesor ftues në Fakultetin e Arteve dhe Shkencave Humane në Universitetin e Fribourg-ut, Zvicër. Ai është autor i veprave të shumta, duke përfshirë Ex-Yougoslavie, de la guerre à la justice, Michel Houdiard Éditeur, 2010. Publikimi (libri) i tij më i fundit është Forging Kosovo: Between Dependence, Independence and Interdependence, Peter Lang, Bern, 2021 , 324 faqe (bashkedaktor me Arben Hajrullahun)